Triệu chứng dị ứng thuốc kháng sinh và cách điều trị

Dị ứng thuốc kháng sinh xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức, gây hại cho cơ thể khi sử dụng hoặc tiếp xúc với các loại thuốc này. Vậy triệu chứng dị ứng thuốc kháng sinh là gì? Cách điều trị như thế nào? Các thông tin dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp được vấn đề này.

I/ Thông tin cần biết về dị ứng thuốc kháng sinh

Thuốc kháng sinh là gì?

Ngày nay, việc sử dụng các loại thuốc kháng sinh để chữa các bệnh nhiễm khuẩn đang ngày càng trở nên phổ biến. Do đó, chắc hẳn ai cũng đã nghe đến hoặc đã sử dụng loại thuốc này. Tuy nhiên có một thực tế là không mấy ai hiểu rõ được bản chất của kháng sinh. Thực chất, kháng sinh hay antibiotics là những chất kháng khuẩn, được tạo nên từ các chủng vi sinh vật như nấm, vi khuẩn, actinomycetes. Nó có tác dụng mạnh mẽ khi tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của các loại vi khuẩn khác, chống lại một số bệnh nhiễm trùng.

Trong cơ thể, hệ thống miễn dịch đóng vai trò đảm nhiệm vai trò tiêu diệt hoặc ức chế các vi sinh vật gây hại. Nhận thấy có sự xuất hiện của các yếu tố lạ, các tế bào bạch cầu (WBC) sẽ tấn công chúng khiến chúng không thể phát triển và gây hại. Nhưng một khi số lượng các vi khuẩn gây hại quá lớn, hệ thống miễn dịch không thể chống lại hết thì việc sử dụng các loại kháng sinh là điều vô cùng có ích.

Kháng sinh là một nhóm thuốc rất đặc biệt. Bởi nếu sử dụng không đúng cách, nhóm thuốc này không chỉ làm ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người bệnh mà còn có thể gây ảnh hưởng trong vi cộng đồng. Đặc biệt, với những nước đan phát triển, trong đó có Việt Nam, dùng kháng sinh chữa những bệnh lý nhiễm trùng lại càng phổ biến. Do đó, nguy cơ mắc các vấn đề xấu khi sử dụng kháng sinh lại càng cao. Trong đó, bị dị ứng thuốc kháng sinh là tình trạng có không ít người gặp phải.

Dị ứng thuốc kháng sinh là gì?

Dị ứng thuốc kháng sinh là tình trạng cơ thể phản ứng quá mức, không bình thường, gây ra tác hại nghiêm trọng cho sức khỏe khi bệnh nhân sử dụng hoặc tiếp xúc với thuốc. Quá trình này còn được hiểu là do sự kết hợp của các dị nguyên với các lympho tế bào mẫn cảm hoặc các kháng thể dị ứng do đã bị mẫn cảm trước đó.

Tình trạng dị ứng nặng hay nhẹ không phụ thuộc vào liều dùng nhiều hay ít mà tùy vào mức độ nhạy cảm của cơ thể. Đồng thời nó có tính mẫn cảm chéo. Lúc này, cơ thể sẽ xuất hiện các triệu chứng đặc trưng mà dễ nhận thấy nhất là tình trạng ngứa, đỏ da. Nếu đã từng bị dị ứng, sau đó vẫn tiếp tục sử dụng lại các loại thuốc kháng sinh đó thì có thể khiến cho quá trình dị ứng diễn ra nặng hơn, thậm chí gây tử vong cho bệnh nhân.

Triệu chứng

Thông thường, các dấu hiệu dị ứng thuốc kháng sinh sẽ xuất hiện sau khi sử dụng khoảng 1 giờ đồng hồ. Nhưng có trường hợp, sau khoảng vài giờ, vài ngày hoặc thậm chí là vài tuần dùng thuốc, các biểu hiện dị ứng mới xuất hiện. Lúc này, các triệu chứng dị ứng mà bệnh nhân thể gặp phải sẽ bao gồm:

• Ngứa, phát ban da, nổi mề đay
• Sốt
• Sưng
• Khó thở, thở khò khè
• Sổ mũi, chảy nước mắt
• Sốc phản vệ

Trong đó, sốc phản vệ tuy là một phản ứng dị ứng hiếm gặp nhưng lại vô cùng nguy hiểm. Nó làm rối loạn chức năng trên toàn cơ thể, có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng của bệnh nhân nếu như không được cấp cứu kịp thời. Các biểu hiện của sốc phản vệ gồm có:

• Buồn nôn hoặc đau quặn bụng
• Co thắt đường thở, cổ họng và gây khó thở.
• Nôn, tiêu chảy
• Hạ huyết áp
• Mạch đập nhanh, nhỏ khó bắt
• Cảm thấy bồn chồn, hoảng hốt
• Bị mất ý thức

Ngoài các biểu hiện trên, tùy vào cơ địa của mỗi người mà dị ứng thuốc kháng sinh có thể gây nên các dấu hiệu khác không được chúng tôi đề cập. Trao đổi với bác sĩ để nắm rõ hơn thông tin về vấn đề này.

Ai có nguy cơ bị dị ứng thuốc kháng sinh?

Dị ứng thuốc kháng sinh là tình trạng mà bất cứ ai cũng có thể gặp phải. Tuy nhiên, nguy cơ bị dị ứng sẽ tăng cao nếu thuộc một trong các đối tượng dưới đây:

• Đã từng hoặc đang dị ứng với các chất khác như thực phẩm, sốt hoa cỏ.
• Phản ứng dị ứng với các loại thuốc khác.
• Mắc các bệnh liên quan đến phản ứng dị ứng thuốc như HIV, nhiễm virus Epstein-Barr.
• Trong gia đình có người đã từng bị dị ứng với thuốc
• Thường xuyên tiếp xúc với các loại kháng sinh gây dị ứng như: Dùng ở liều cao, dùng lặm đi lặp lại hoặc dùng để điều trị trong thời gian dài.

II/ Cách điều trị dị ứng thuốc kháng sinh

Không chỉ bị dị ứng thuốc mà khi bị dị ứng bất cứ loại thực phẩm hoặc chất nào khác, bệnh nhân không được chủ quan. Hãy nhanh chóng gọi cho các trung tâm y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời khi thấy cơ thể có các biểu hiện bất thường. Đặc biệt là thấy xuất hiện các triệu chứng sốc phản vệ như:

• Cảm thấy khó thở hoặc thở khò khè
• Khó nói, khàn tiếng
• Nhận thấy đường thở hoặc cơ thắt trong cổ họng dần bị đóng lại.
• Cổ họng, môi, lưỡi bị sưng
• Tim đập nhanh hoặc loạn nhịp, mạch đập
• Mất ý thức
• Cơ thể bồn chồn, khó thở
• Đau bụng, buồn nôn và nôn

Song song với đó, thực hiện các bước xử lý tiếp theo bao gồm:

• Tuyệt đối không tiếp tục sử dụng các loại kháng sinh gây hoặc nghi ngờ gây dị ứng.
• Dùng thuốc epinephrine tự động để tiêm ngay vào cơ thể bệnh nhân. Vị trí tiêm thuốc là phần bắp thịt đùi phía ngoài, nếu cần thiết có thể chích qua quần áo.
• Đặt người bệnh nằm ở tư thế nằm ngửa, đầu thấp, chân cao. Trường hợp bị buồn nôn hoặc bị ói, thay đổi tư thế cho bệnh nhân. Hãy cho nằm nghiêng sang một bên chứ không được ngồi hoặc đứng dậy.
• Không để bệnh nhân ở một mình.
• Nếu tiêm epinephrine lần 1 mà các triệu chứng bệnh không đỡ hoặc có dấu hiệu dị ứng trầm trọng hơn, có thể tiêm epinephrine lần thứ 2. Liều tiêm thứ 2 cách liều tiêm 1 ít nhất là 5 phút.

Sau khi được đưa đến bệnh viện, các bác sĩ sẽ tiến hành xử lý và cấp cứu cho bệnh nhân thông qua các bước sau:

Tuyệt đối không được để người bệnh tiếp xúc với các loại thuốc chữa và phòng bệnh đã hoặc có thể gây dị ứng với bệnh nhân. Đồng thời, hạn chế để người bệnh sử dụng các loại thuốc khác. Sau đó, bác sĩ tiếp tục điều trị dị ứng thuốc kháng sinh bằng cách cho bệnh nhân dùng các loại thuốc thuộc nhóm thuốc kháng dị ứng histamin loại anti H1 thế hệ 2 như: astemisol, cetirizin, fexofenadin… Nếu dị ứng trầm trọng hơn, có thể sử dụng kết hợp  với các loại thuốc corticoid như: methylprednisolon prednisolon dạng tiêm truyền. Bên cạnh đó, các loại thuốc điều trị dị ứng cũng sẽ được chỉ định để phối hợp điều trị.

Một số bệnh nhân có thể cần phải bù thêm nước và điện giải, thậm chí là phải dùng đến cả thuốc lợi tiểu. Trường hợp xuất hiện biểu hiện bội nhiễm, có thể dùng kháng sinh. Dĩ nhiên, các bác sĩ sẽ lựa chọn các loại thuốc kháng sinh phù hợp để bảo đảm an toàn cho tính mạng người bệnh. Ngoài ra, các bác sĩ sẽ tiến hành xử lý nếu gặp phải tình trạng đỏ da, hội chứng Lyell, Stevens-Johnson để ngăn chặn tình trạng sốc phản ứng.

III/ Một vài biện pháp phòng ngừa dị ứng thuốc kháng sinh

Bị dị ứng thuốc kháng sinh có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng, thậm chí có thể đe dọa đến tính mạng. Do đó, tốt nhất là hãy thực hiện các biện pháp phòng ngừa để tránh bị dị ứng. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa mà các bạn có thể tham khảo:

• Tuyệt đối không sử dụng lại các loại thuốc kháng sinh hoặc các loại thuốc khác để ngăn ngừa dị ứng.
• Không sử dụng các thực phẩm gây dị ứng để tránh nguy cơ bị sốc phản vệ.
• Trước khi dùng kháng sinh, cần thông báo với các bác sĩ hoặc nhân viên y tế về tất cả các loại thuốc mà bản thân đang dùng. Đặc biệt là những loại thuốc hoặc các chất đã từng gây phản ứng.
• Có thể sử dụng một vòng đeo tay chuyên biệt để giúp các nhân viên y tế nắm được tình trạng dị ứng của bạn.
• Nếu là một người có cơ địa nhạy cảm, mang theo epinephrine bên mình là điều nên làm. Các bác sĩ sẽ hướng dẫn cho bạn cách sử dụng một ống tiêm và thiết bị bơm epinephrine tự động . Điều này sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc điều trị cho bản thân khi chưa tìm được sự trợ giúp y tế.

Trên đây là dấu hiệu dị ứng thuốc kháng sinh và cách điều trị. Nắm rõ các thông tin trên về dị ứng thuốc kháng sinh sẽ giúp bệnh nhân chủ động điều trị và phòng ngừa dị ứng cho bản thân.

Hãy liên hệ ngay với Trung tâm Thuốc dân tộc để được các bác sĩ hàng đầu của chúng tôi tư vấn chi tiết về tình trạng bệnh và phác đồ điều trị hiệu quả nhất.

ThuocDanToc.vn không đưa ra bất kì lời khuyên, tham vấn, chẩn đoán y khoa.