CÂY LÁ BỎNG

Cây Lá bỏng còn được gọi là cây sống đời, cây thuốc bỏng. Dược liệu này mang trong mình tính mát, vị chua nhẹ nên thường được sử dụng để làm dịu tình trạng bỏng do nhiệt. Bên cạnh đó dược liệu còn có tác dụng điều trị viêm loét dạ dày, bệnh xương khớp, giúp giảm đau, hạ sốt, điều hòa kinh nguyệt…

Tên gọi, phân nhóm

Tên gọi khác: Cây sống đời, cây thuốc bỏng, trường sinh, đả bất tử, diệp sinh căn…

Tên khoa học: Kalanchoe pinnata (Lam.) Pers

Thuộc họ: Thuốc Bỏng (Crassulaceae)

Đặc điểm sinh thái

Mô tả

Cây Lá bỏng là một loại dược liệu quý, thân cỏ, chúng sống lâu năm và có chiều cao khoảng 50cm. Thân cây nhẵn, tròn, có đốm tía mọc xung quanh. Lá mộc đối xứng, lá có thể xẻ 3 thùy hoặc nguyên, phiến lá dày, mộng nước, có chiều rộng khoảng 2 – 10cm, chiều dài khoảng 5 – 15cm. Phần mép lá thường có răng cưa tròn, mặt bóng. Cuống lá có chiều dài 2,5 – 5cm.

Dược liệu có hoa màu đỏ, tím hồng, cam hoặc vàng. Chúng thường mọc thành xim trên một trục dài và chúc xuống ở ngọn thân. Quả gồm 4 đại. Dược liệu thường ra quả vào tháng 2 – 5, tháng 3 – 6.

Phân bố

Cây Lá bỏng là loại cây bản địa của Madagascar. Dược liệu thường mọc hoang tại những vùng miền có khí hậu ôn hòa thuộc Tây Ấn, Châu Á, Melanesia, Polynesia, Hawaii, Australia, New Zealand, Macaronesia, Mascarenes và Galapagos. Ở Hawaii và một số nơi khác, dược liệu được xem là loài xâm thực. Bởi chúng là một loại cây có khả năng sinh sản sinh dưỡng bằng lá rất tốt. Khi ngắt một lá đặt tại những nơi có mặt đất ẩm, từ những mép lá ở vết răng cưa sẽ mọc lên thành một cây khác.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến, bảo quản

Bộ phận dùng: Lá dược liệu và thường hái tươi để dùng.

Thu hái: Có thể thu hái dược liệu ở tất cả các mùa trong năm.

Chế biến: Dùng lá tươi vừa hái hoặc có thể phơi khô.

Bảo quản: Tại những nơi khô ráo, thoáng mát.

Thành phần hóa học

Cây Lá bỏng gồm 3 thành phần hóa học chính: Các hợp chất Phenolic, các axit hữu cơ và Glycozit fllavonoid.

• Thành phần trong axit hữu cơ: 0,9% axit fumaric, 1% axit pyruvic, 1,6% axit cis-aconitic, 1% axit succinic, 10,1% axit xitric, 32,5% axit malic, 46,5% axit izoxitric.
• Thành phần trong hợp chất Phenolic: Acid p-cumaric, p-hydroxeybenzoic…
• Thành phần trong Glycozit fllavonoid: Quercetin 3-diarabinosid, kaempferol 3-glucosid…

Ngoài ra trong lá dược liệu còn chứa những hoạt chất có lợi khác, gồm: Acid citric, Oxalic, Bryophilyn, Acid malic, Isocitric. Trong đó hoạt chất Bryophilyn có khả năng kháng khuẩn cực mạnh nên thường được sử dụng để điều trị các bệnh về đường ruột.

Tác dụng dược lý

Theo nghiên cứu dược lý hiện đại

Cây Lá bỏng có tác dụng điều trị những bệnh lý sau: Viêm họng, lỵ, bệnh trĩ, bỏng do nhiệt, viêm xoang mũi, chảy máu cam, viêm tai giữa, mụn nhọt sưng đau, đau mắt đỏ, sốt xuất huyết, viêm loét dạ dày, viêm đại tràng, bệnh mất ngủ, khó tiểu, tiểu ra máu, đại tiện ra máu, đau lưng, đau nhức xương khớp…

Theo Y học cổ truyền

Cây Lá bỏng có tác dụng làm giảm đau, chữa ho, thanh nhiệt cơ thể, đào thải độc tố, cầm máu, sinh cơ, trị phù thũng, hoạt huyết chỉ thống, tiêu viêm. Bên cạnh đó dược liệu còn có tác dụng điều trị các vết bỏng do nước sôi hoặc do lửa, giải độc rượu. Đồng thời giúp chữa đau đầu, bầm da, sởi, vết đốt của côn trùng, phong ngứa, ra mồ hôi trộm ở trẻ, lợi sữa…

Tính vị

Cây Lá bỏng mang trong mình tính mát, vị chua nhẹ, hơi nhạt và chát, không độc.

Qui kinh

Qui vào kinh can.

Liều dùng và cách dùng

Liều dùng

Mỗi ngày dùng 20 – 40 gram.

Cách dùng

• Dùng ngoài: Giã nhuyễn phần lá tươi của dược liệu. Bào chế thành thuốc mỡ bôi lên da hoặc đắp trực tiếp lên vùng da bị bệnh.
• Dùng trong: Giã nhuyễn phần lá tươi của dược liệu, chắt lấy nước cốt để uống hoặc dùng lá tươi ăn sống hoặc sắc lấy nước uống.

Bài thuốc

Những bài thuốc chữa bệnh từ cây lá bỏng:

• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị bệnh viêm họng: Dùng 10 lá dược liệu tươi rửa sạch với nước muối và nhai trong ngày. Buổi sáng có thể nhai 4 lá, trưa 2 lá và chiều tối 4 lá. Khi sử dụng, người bệnh cần nhai dược liệu thật kỹ, sau đó ngậm và nuốt bã một cách từ từ. Sử dụng liên tục từ 3 – 5 ngày.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị lỵ: Dùng 40 gram lá cây Lá bỏng, 16 gram cam đất, 50 gram lá mơ lông và 20 gram cỏ seo gà. Tất cả dược liệu mang đi rửa sạch cùng với nước muối. Cho nguyên liệu vào nồi cùng với 2 lít nước. Đun sôi trong 10 phút. Tắt bếp, để nguội bớt và chắt nước uống trong ngày. Sử dụng 1 lần/ngày trong 1 tháng.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị bệnh trĩ: Dùng 10 gram lá cây Lá bỏng và 10 gram lá rau sam rửa sạch với nước muối. Cho nguyên liệu vào nồi và tráng qua nước sôi. Nhai kỹ, nhai chậm và nuốt cả phần nước lẫn bã. Hoặc cho cả hai nguyên liệu vào nồi đun sôi cùng với ba chén nước trong 10 phút hoặc cho đến khi lượng nước trong nồi chỉ còn lại một chén. Để nguội bớt và uống trong ngày. Trong thời gian điều trị, người bệnh cần kết hợp với bài thuốc dùng lá bồ kết nấu nước rửa hậu môn và giã nát 3 – 5 lá cây Lá bỏng đắp qua đêm.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị trĩ nội: Dùng 10 lá dược liệu tươi rửa sạch với nước muối và nhai trong ngày. Buổi sáng có thể nhai 4 lá, chiều 4 lá và tối 2 lá. Khi sử dụng, người bệnh cần nhai thật kỹ, sau đó ngậm và nuốt nước, bã đắp vào hậu môn. Sử dụng liên tục từ 1 – 2 tháng. Lưu ý cần vệ sinh hậu môn với nước muối loãng trước khi đắp bã dược liệu lên vị trí này.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị bỏng nước sôi hoặc nhiệt: Dùng 30 gram lá dược liệu (có thể thay đổi liều lượng tùy thuộc vào kích thước của vết thương). Mang dược liệu rửa sạch với nước muối, để ráo nước. Cho dược liệu vào cối nhỏ và thực hiện giã nát. Chắt lấy nước cốt bôi lên da bằng bông gòn hoặc để cả bã đắp lên những vùng da bị bỏng. Để khô tự nhiên. Thực hiện từ 2 – 3 lần/ngày cho đến khi vết bỏng lành hẳn.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng giúp giải độc rượu: Dùng 4 – 5 lá dược liệu rửa sạch với nước muối. Cho dược liệu vào nồi và tráng qua nước sôi. Nhai sống dược liệu để giảm say và giảm tình trạng ngộ độc rượu.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị viêm xoang mũi: Dùng 1 – 2 lá dược liệu rửa sạch với nước muối, để ráo nước và cho vào cối giã nát. Chắt lấy phần nước cốt. Dùng bông gòn thấm nước cốt dược liệu, sau đó đặt vào lỗ mũi. Trong trường hợp bị cả hai bên lỗ mũi thì chia mỗi bên làm như vậy 1 lần/ngày.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị chảy máu cam: Dùng 1 – 2 lá dược liệu rửa sạch với nước muối, để ráo nước và cho vào cối giã nát. Chắt lấy phần nước cốt. Dùng bông gòn thấm nước cốt dược liệu, sau đó đặt vào lỗ mũi sẽ cầm được máu.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị mụn nhọt sưng đau (chỉ áp dụng khi mụn chưa có mủ): Dùng 30 gram lá cây Lá bỏng, 15 gram lá đại, 20 gram lá táo rửa sạch với nước muối, để ráo nước. Cho nguyên liệu vào cối và thực hiện giã nát. Đắp nguyên liệu đã giã vào đốm mụn nhọt từ 1 – 2 lần/ngày cho đến khi mụn nhọt không còn sưng, đau.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng giúp lợi sữa: Dùng lá dược liệu nấu canh hoặc rửa sạch với nước muối. Ăn sống 4 – 5 lá/ngày.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị viêm tai giữa: Dùng 3 – 4 lá dược liệu rửa sạch với nước muối, để ráo nước và cho vào cối giã nát. Chắt lấy phần nước cốt. Dùng bông gòn thấm nước cốt và cho vào tai. Thực hiện 2 lần/ngày.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị viêm loét dạ dày (giai đoạn nhẹ): Dùng 40 gram lá dược liệu rửa sạch với nước muối. Cho dược liệu vào nồi, tráng qua nước sôi và ăn sống trong ngày.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị sốt xuất huyết: Dùng 20 – 30 gram dược liệu rửa sạch với nước muối, để ráo nước. Ép lấy nước cốt dược liệu, bỏ bã. Ngày đầu phát bệnh uống 100ml nước ép dược liệu x 3 – 4 lần/ngày. Những ngày tiếp theo uống 60ml nước cốt dược liệu x 2 lần/ngày.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị đau mắt đỏ: Dùng 3 – 4 lá dược liệu rửa sạch với nước muối, để ráo nước và cho vào cối giã nát. Đắp dược liệu vào mắt, dùng băng gạc dán cố định và để qua đêm. Sáng ngủ dậy tháo băng và rửa vùng mắt với nước muối pha loãng.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị sốt ở trẻ em: Dùng lá dược liệu rửa sạch với nước muối, để ráo nước và cho vào cối giã nát. Chắt lấy phần nước cốt. Cho trẻ uống 30ml nước cốt dược liệu x 2 – 3 lần/ngày.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị ra mồ hôi trộm ở trẻ em: Dùng lá dược liệu rửa sạch với nước muối, để ráo nước và cho vào cối giã nát. Chắt lấy phần nước cốt. Cho trẻ uống 60ml nước cốt dược liệu x 2 lần/ngày.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị phù thũng: Dùng 20 gram lá dược liệu rửa sạch với nước muối và để ráo nước. Ép lấy nước cốt dược liệu, bỏ bã. Uống 60ml nước ép dược liệu x 2 lần/ngày.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị mùi hôi nách: Dùng 3 – 4 lá dược liệu rửa sạch với nước muối, để ráo nước và cho vào cối giã nát. Chắt lấy phần nước cốt để uống. Vệ sinh nách sạch sẽ, dùng bã dược liệu xoa vào nách và để khô tự nhiên. Rửa sạch với nước ấm.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị bệnh mất ngủ: Vào mỗi buổi tối trước khi đi ngủ, dùng 3 – 4 lá dược liệu rửa sạch với nước muối. Ăn sống dược liệu hoặc cho vào cối, thực hiện giã nát và chắt lấy nước cốt để uống.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị đại tiện ra máu: Dùng 30 gram lá cây Lá bỏng, 10 gram cỏ mực, 10 gram lá trắc bá và 10 gram lá ngải cứu. Cho lá trắc bá và lá ngải cứu vào chảo và sao cháy. Cho tất cả nguyên liệu vào nồi đun sôi cùng với 1 lít nước trong 10 phút. Để nguội bớt và uống trong ngày.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị viêm đại tràng: Dùng 20 lá dược liệu tươi rửa sạch với nước muối và nhai kỹ trong ngày. Buổi sáng có thể nhai 8 lá, trưa 8 lá và chiều tối 4 lá. Khi sử dụng, người bệnh cần nhai thật kỹ, sau đó nuốt cả nước lẫn bã.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng điều trị đau nhức xương khớp và đau lưng: Lá dược liệu mang đi rửa sạch với nước muối, để ráo nước. Hơ nóng dược liệu, cho vào vải rồi đắp lên những vị trí đau. Nếu phải di chuyển có thể cố định dược liệu bằng băng, gạc.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng giúp liền sẹo: Dùng lá dược liệu rửa sạch với nước muối, để ráo nước. Cho dược liệu vào cối giã nát và đắp lên vết thương.
• Bài thuốc từ cây Lá bỏng giúp làm đẹp: Dùng 2 – 3 lá dược liệu rửa sạch với nước muối, để ráo nước. Cho dược liệu vào cối giã nát và đắp lên những vùng da bị cháy nắng để làm mát da và giúp da mịn màng hơn.

Lưu ý

• Tham khảo ý kiến thầy thuốc, bác sĩ hoặc những người có chuyên môn cao trước khi sử dụng những bài thuốc để chữa bệnh tại nhà
• Cần đảm bảo vệ sinh khi chế biến dược liệu nhằm tránh gây ra tình trạng nhiễm trùng và khiến bệnh tình trở nên nghiêm trọng hơn
• Tùy thuộc vào yếu tố cơ địa và mức độ phát triển bệnh lý, thời gian sử dụng cây Lá bỏng và hiệu quả chữa bệnh ở mỗi người không giống nhau
• Trong thời gian sử dụng dược liệu, nếu nhận thấy cơ thể có nhiều dấu hiệu bất thường, người bệnh cần ngưng dùng thuốc và báo với bác sĩ chuyên khoa.

Bài viết trên đây là thông tin cơ bản về tính vị, thành phần hóa học, tác dụng dược lý và những bài thuốc từ cây Lá bỏng. Tuy nhiên những thông tin này chỉ mang tính chất tham khảo, không phải tư vấn chuyên môn. Do đó, nếu muốn sử dụng dược liệu để điều trị các vấn đề về sức khỏe người bệnh nên liên hệ trực tiếp với bác sĩ để dược tư vấn cụ thể. Chúng tôi không đưa ra lời khuyên, chẩn đoán và phương pháp điều trị thay cho bác sĩ có chuyên môn.