CÂY KIM THẤT TAI

Cây Kim thất tai hay còn gọi là cây bầu đất, rau tàu bay, tam thất giả. Đây là một loại dược liệu có hoa thuộc họ Cúc. Dược liệu này có tác dụng phòng chống bệnh ung thư, kiểm soát đường huyết, chống sốt rét và tăng cường khả năng sinh sản. Ngoài ra dược liệu còn có tác dụng điều trị ho, viêm họng, rối loạn đường tiêu hóa…

Tên gọi, phân nhóm

Tên gọi khác: Cây bầu đất, rau tàu bay, tam thất giả, thiên hắc địa hồng, cây lá đắng, nam phi điệp (Trung Quốc)

Tên khoa học: Gynura sarmentosa DC

Thuộc họ: Cúc (danh pháp khoa học: Asteraceae)

Đặc điểm sinh thái

Mô tả

Cây Kim thất tai là một loại cây sống lâu năm, thường mọc thẳng đứng tạo thành bụi. Cây có chiều cao từ 2 – 3m, thân cây có đường kín rất nhỏ khoảng 2 – 4cm. Dược liệu thường phân nhánh ở cành gốc. Khi còn non, thân dược liệu được bao phủ bởi một lớp lông trắng mịn. Khi già, lớp lông trên thân rụng dần hết. Lá dược liệu mọc đối hoặc mọc so le, mép lá có hình răng cưa, phiến lá hình trái xoan, cuống lá dài. Mặt trên của lá có màu xanh sẫm, mặt dưới có màu tím. Hoa dược liệu mọc thành cụm, có màu vàng cam. Cụm hoa thường mọc ở đầu cành hoặc kẽ lá. Quả bế hình trụ.

Phân bố

Cây Kim thất tai có nguồn gốc từ Châu Phi. Dược liệu phân bố nhiều ở Châu Phi nhiệt đới và Ấn Độ (Odisha, West Bengal, Bihar, Madhya Pradesh). Ngày nay, dược liệu đã xuất hiện ở hầu hết các quốc gia trên thế giới.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến và bảo quản

Bộ phận dùng: Thân non và lá cây Kim thất tai

Thu hái: Quanh năm

Chế biến: Sau khi thu hái, rửa sạch dược liệu, phơi khô nấu thành cao, sắc lấy nước uống hoặc tán thành bột

Bảo quản: Để dược liệu tại những nơi khô ráo, thoáng mát.

Thành phần hóa học

Lá cây Kim thất tai gồm một số khoáng chất có lợi: Các loại vitamin (Vitamin A, vitamin C, vitamin B, vitamin B1, vitamin B2), Glycoside, tro, carbohydrate, Saponin, Alkaloid, Tannin, protein thô, chất xơ, chất béo và một số acid amin quan trọng: Phenyl alanine, Threonine, Valine, Histidine, Tyrosine, Leucine, Isoleucine, Lysine, Methionine.
Ngoài ra, thành phần hóa học của dược liệu còn là một số hoạt chất có khả năng chống ung thư gồm: Lignan, xanthone, anthraquinone, edotide and sesquiterpene, terpene, steroid, coumarin, flavonoid, acid phenolic. Vị đắng của lá là do những hoạt chất có tên tannin, glycoside, alkaloids, saponin hình thành.

Tác dụng dược lý

Theo nghiên cứu dược lý hiện đại

Cây Kim thất tai có tác dụng:

• Hỗ trợ điều trị do quá trình lão hóa, viêm mãn tính, nhiễm giun sán, vi khuẩn và động vật nguyên sinh (protozoan)
• Hạ thấp tỉ lệ ung thư vú – theo công bố trên Quyển Y – Sinh học thực nghiệm (Experimental Biology and Medicine of February 2004 Edition)
• Điều trị các bệnh lý liên quan đến đường tiêu hóa, kiết lỵ
• Chữa chán ăn và một số triệu chưng liên quan đến rối loạn đường tiêu hóa
• Nhờ anti – oxidant và các Polyphenol mang tính kháng viêm có tác dụng thải độc, bảo vệ gan, thận, hỗ trợ điều trị các bệnh ngoài da
• Giảm đường huyết, giúp ổn định lipid máu, bảo vệ tim.

Theo Y học cổ truyền

• Nhờ hợp chất đắng, dược liệu có tác dụng kiểm soát đường huyết
• Điều trị tả lỵ, rối loạn đường tiêu hóa, đau bụng, tăng cảm giác ngon miệng, chống buồn nôn
• Lá dược liệu chứa hợp chất xanthones, acid phenolic giúp hạ sốt và điều trị cảm lạnh
• Các chất chống oxy trong lá có tác dụng chống giun sán, điều trị bệnh lậu và một số bệnh lý khác lây lan qua đường tình dục
• Cải thiện ham muốn tình dục
• Chống ung thư
• Lá dược liệu chứa chất đắng có thể thay thế Quinin chống sốt rét
• Điều trị ho khan, ho có đờm, đau họng
• Tăng cường khả năng sinh sản ở phụ nữ khó sinh. Tác dụng này được hình thành bởi bên trong lá dược liệu chứa nhiều carotene có khả năng tăng cường các hormon sinh dục nữ. Đồng thời duy trì nồng độ estrogen giúp cơ thể khỏe mạnh và kéo dài tuổi thanh xuân ở phụ nữ
• Hỗ trợ điều trị viêm gan siêu vi B, viêm gan siêu vi C
• Hạ cholesterol xấu, tăng tiết sữa
• Thanh nhiệt cơ thể, đào thải độc tố, bảo vệ gan
• Chống mẩn ngứa, giảm đau.

Tính vị

Vị ngọt, đắng, tính bình.

Qui kinh

Chưa có thông tin.

Liều dùng và cách dùng

Dùng 2 – 10 gram/ngày. Có thể dùng tươi hoặc phơi khô sắc lấy nước uống, nấu thành cao hoặc tán thành bột.

Bài thuốc

Dược liệu Kim thất tai được sử dụng phổ biến trong nhiều bài thuốc dân gian.

• Bài thuốc từ cây Kim thất tai điều trị tiểu đường: Dùng 7 – 9 lá dược liệu rửa sạch với nước muối. Nhai kỹ, nuốt chậm 2 lần/ngày (sáng, tối).
• Bài thuốc từ cây Kim thất tai điều trị bệnh viêm họng: Dùng 10 lá dược liệu rửa sạch với nước muối. Nhai dần từng lá dược liệu, ngậm và nuốt từ từ trong 30 – 60 phút.
• Bài thuốc từ cây Kim thất tai điều trị ho gió do viêm phế quản, ho có đờm, ho khan: Mang dược liệu rửa sạch với nước muối. Sau đó nhai và nuốt kỹ tinh dầu dược liệu trong 15 phút.
• Bài thuốc từ cây Kim thất tai điều trị ho lao: Dùng 2 ngọn dược liệu rửa sạch với nước muối. Nhai nuốt dược liệu liên tục trong 6 tháng. Sử dụng 2 lần/ngày (sáng, tối).
• Bài thuốc từ cây Kim thất tai điều trị nhức đầu: Dùng 10 gram dược liệu rửa sạch với nước muối, để ráo nước. Cho dược liệu vào cối và thực hiện giã nát. Đắp dược liệu vào chỗ đau trên đầu. Đồng thời cho 5 ngọn dược liệu đã rửa vào máy xay nhuyễn cùng với 100ml nước lọc. Chắt lấy phần nước để uống. Dùng 1 lần/ngày.
• Bài thuốc từ cây Kim thất tai điều trị sổ mũi: Sau khi hỉ mũi sạch, dùng bông ngoáy khô mũi. Lấy cuống lá dược liệu rửa sạch với nước muối, sau đó cho dược liệu vào cối và thực hiện giã nát. Chắt lấy nước cốt. Dùng tăm bông thấm nước cốt dược liệu và nhỏ vào hai bên mũi từ 1 – 2 giọt. Sử dụng 2 lần/ngày.
• Bài thuốc từ cây Kim thất tai điều trị đau lưng nhức mỏi: Dùng 10 gram ngọn dược liệu rửa sạch với nước muối. Cho dược liệu vào nồi và nấu thành bát canh để ăn. Sử dụng 1 lần/ngày trong 7 ngày.
• Bài thuốc từ cây Kim thất tai điều trị đau bụng, tiêu chảy: Dùng 10 gram lá dược liệu rửa sạch với nước muối. Sau đó cho dược liệu vào cối và thực hiện giã nát. Chắt lấy nước cốt. Hòa nước cốt cùng với 200ml nước lọc. Uống 1 lần/ngày.
• Bài thuốc từ cây Kim thất tai điều trị táo bón, kiết lỵ: Dùng 6 ngọn dược liệu rửa sạch với nước muối. Cho dược liệu vào máy xay nhuyễn cùng với 120ml nước lọc. Chia đều thành 2 lần uống trong ngày. Sử dụng liên tục trong 5 ngày bệnh tình sẽ thuyên giảm.
• Bài thuốc từ cây Kim thất tai điều trị mụn ngứa, vết loét do sâu lông, vết cắn của côn trùng, động vật: Dùng ngọn và lá dược liệu rửa sạch với nước muối. Sau đó cho dược liệu vào cối và thực hiện giã nát. Sau khi vệ sinh da sạch sẽ, đắp thuốc lên vết thương. Sử dụng 1 lần/ngày cho đến khi bệnh tình thuyên giảm.
• Bài thuốc từ cây Kim thất tai điều trị vết thương chảy máu, đòn ngã tổn thương: Dùng ngọn và lá dược liệu rửa sạch với nước muối. Cho dược liệu vào cối và thực hiện giã nát. Sau khi vệ sinh da sạch sẽ, đắp thuốc lên vết thương. Dùng gạc băng cố định vết thương. Sử dụng 1 lần/ngày cho đến khi bệnh tình thuyên giảm.
• Bài thuốc từ cây Kim thất tai điều bong gân: Dùng 2 ngọn dược liệu rửa sạch với nước muối và cho vào cối giã nát. Đắp được liệu lên chỗ bị viêm gân. Sau đó dùng một lá cây đại tướng quân hơ nóng bằng lửa và quấn quanh vị trí đã đắp kim thất tai. Dùng gạc băng cố định dược liệu. Sử dụng 1 lần/ngày.
• Bài thuốc từ cây Kim thất tai điều trị mất ngủ: Dùng 7 – 9 lá dược liệu rửa sạch với nước muối. Nhai kỹ, nuốt chậm 2 lần/ngày (sáng, tối). Hoặc mang dược liệu nấu canh ăn mỗi ngày.
• Bài thuốc từ cây Kim thất tai điều trị ngộ độc do thức ăn: Dùng 6 – 8 ngọn dược liệu đã rửa sạch với nước muối cho vào máy xay nhuyễn cùng với 200ml nước lọc. Chia thành 2 lần uống cách nhau 2 giờ.
• Bài thuốc từ cây Kim thất tai điều trị đau răng: Dùng ngọn dược liệu rửa sạch và cho vào cối giã nát. Nhét dược liệu vào cổ răng đau. Sử dụng 1 lần/ngày trong 3 ngày.
• Bài thuốc từ cây Kim thất tai điều trị viêm đại tràng mãn tính: Dùng 6 ngọn dược liệu rửa sạch với nước muối. Cho dược liệu vào máy xay nhuyễn cùng với 120ml nước lọc. Chia đều thành 2 lần uống trong ngày. Sử dụng liên tục trong 10 ngày bệnh tình sẽ thuyên giảm.
• Bài thuốc từ cây Kim thất tai điều trị thấp khớp, có cảm giác kiến bò ở bàn tay, bàn chân: Dùng 10 gram ngọn và lá dược liệu rửa sạch với nước muối. Cho dược liệu vào cối giã nát. Đắp dược liệu lên vị trí bị đau. Dùng gạc băng cố định dược liệu. Sử dụng 1 lần/ngày.
• Bài thuốc từ cây Kim thất tai điều trị thấp khớp kinh niên: Dùng 10 gram ngọn và lá dược liệu rửa sạch với nước muối. Cho dược liệu vào nồi và sắc cùng với 400ml nước lọc cho đến khi lượng nước trong nồi chỉ còn lại 200ml. Uống ngay khi còn ấm. Sử dụng 1 lần/ngày vào mỗi buổi tối trước khi đi ngủ.
• Bài thuốc từ cây Kim thất tai tăng cường sức khỏe, thanh nhiệt cơ thể, đào thải độc tố: Dùng 20 gram ngọn và lá dược liệu. Sau khi rửa sạch dược liệu với nước muối, cho dược liệu vào nồi. Thực hiện sắc thuốc cùng với 1 lít nước lọc trong 15 phút hoặc cho đến khi lượng nước trong nồi chỉ còn lại 800ml. Uống ngay khi còn ấm. Sử dụng 1 lần/ngày. Hoặc mang dược liệu đã rửa chẻ thành từng khúc nhỏ, phơi khô. Cho dược liệu vào bình thủy tinh có nắp đậy, rót rượu ngập dược liệu. Đậy kín nắp và bảo quản tại nơi khô ráo trong 15 ngày. Khi cần lấy 10ml rượu thuốc uống 1 lần/ngày.

Kiêng kỵ

• Phụ nữ có thai không nên dùng.

Thông tin về dược liệu Kim thất tai trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không phải tư vấn chuyên môn. Người bệnh vui lòng liên hệ với bác sĩ hoặc những người có trình độ chuyên môn cao để được tư vấn cụ thể trước khi sử dụng dược liệu và những bài thuốc chữa bệnh. Chúng tôi không đưa ra lời khuyên và phương pháp điều trị thay cho bác sĩ có chuyên môn.