Minocycline là thuốc gì? Cần lưu ý điều gì khi sử dụng

Thuốc Minocycline là kháng sinh bán tổng hợp nhóm tetracyclin, có phổ kháng khuẩn rộng. Thuốc được sử dụng chủ yếu trong điều trị mụn trứng cá và trường hợp nhiễm khuẩn đã kháng lại các kháng sinh thông thường.

• Tên thuốc: Minocycline
• Tên khác: Minocyclin
• Phân nhóm: Thuốc chống nhiễm khuẩn, kháng virus, nấm và ký sinh trùng

Những thông tin cần biết về thuốc Minocycline

1. Tác dụng

Minocycline là kháng sinh bán tổng hợp nhóm tetracyclin, có phổ kháng khuẩn rộng. Thuốc tác dụng trên cả vi khuẩn gram âm và gram dương, cả vi khuẩn nội bào, kỵ khí xoắn khuẩn và ưa khí.

Minocycline có hoạt động tương tự như Thiamphenicol, thuốc gắn vào tiểu thể 30S của ribosom nhằm ức chế quá trình tổng hơp protein của vi khuẩn.

So với các loại kháng sinh nhóm tetracylin, Minocycline có nhiều ưu điểm hơn, bao gồm hấp thu nhanh, thời gian bán thải dài, mức độ hấp thu không phụ thuộc thức ăn, ít gây tác dụng ngoại ý đối với cơ quan tiêu hóa và có hiệu lực ngay cả khi vi khuẩn đã kháng lại các kháng sinh cùng nhóm.

2. Chỉ định

Thuốc Minocycline được chỉ định trong trường hợp nhiễm khuẩn do các vi khuẩn nhạy cảm, trong đó được dùng phổ biến để trị mụn trứng cá.

Tuy nhiên với các trường hợp bệnh nhân dị ứng với nhóm kháng sinh penicillin, thuốc Minocycline sẽ được sử dụng đề điều trị thay thế các tình trạng sức khỏe sau:

• Bệnh giang mai
• Bệnh nhiễm Listeria
• Viêm họng Vincent’s
• Bệnh do nhiễm Actinomyces israelii
• Viêm nang lông
• Nhiễm khuẩn Neisseria gonorrhoeae ở nữ giới
• Ghẻ cóc do Treponema pertenue
• Bệnh than do Bacillus anthracis
• Nhiễm trùng do Clostridium
• Viêm kết mạc do Chlamydia trachomatis
• Dịch hạch do Yersinia pestis
• Bệnh Brucell (thường dùng phối hợp với Streptomycin)
• Nhiễm trùng đường hô hấp trên do Streptococcus pneumonia
• Viêm niệu đạo không biến chứng ở nam giới
• Nhiễm trùng da do Staphylococcus aureus

Thuốc Minocycline có thể được sử dụng trong các trường hợp không được đề cập trong bài viết.

3. Chống chỉ định

Chống chỉ định thuốc Minocycline cho người quá mẫn với bất cứ kháng sinh thuộc nhóm tetracycline.

4. Dạng bào chế – hàm lượng

Thuốc được bào chế ở dạng viên nang với hàm lượng 50mg và 100mg.

5. Cách sử dụng – liều dùng

Thuốc Minocycline được sử dụng bằng đường uống, nên dùng thuốc ít nhất 1 giờ trước khi ăn hoặc sau bữa ăn khoảng 2 giờ. Dùng thuốc cùng với một lượng nước đầy để làm giảm kích thích và gây loét thực quản.

Liều dùng và tần suất dùng thuốc Minocycline không giống với các tetracycline khác. Vì vậy cần tuân thủ theo liều dùng được bác sĩ chỉ định.

Nên duy trì việc dùng thuốc trong ít nhất 24 – 48 giờ sau khi các triệu chứng nhiễm trùng đã thuyên giảm. Ngưng thuốc quá sớm có thể khiến vi khuẩn tái phát. Khi điều trị nhiễm trùng do nhiễm khuẩn Streptococcus, cần sử dụng thuốc trong ít nhất 10 ngày.

Liều dùng thông thường khi dùng cho người trưởng thành

• Dùng 100mg/ lần, mỗi liều cách nhau 12 giờ
• Hoặc dùng 50mg/ 4 lần/ 24 giờ

Liều dùng thông thường khi điều trị mụn trứng cá

• Sử dụng 100mg/ lần/ ngày hoặc chia thành nhiều liều nhỏ
• Thời gian điều trị phụ thuộc vào đáp ứng của từng trường hợp

Liều dùng thông thường khi điều trị viêm niệu đạo không do lậu cầu

• Dùng 100mg/ lần/ ngày hoặc chia thành nhiều liều nhỏ
• Thời gian điều trị: 10 – 14 ngày

Liều dùng thông thường khi điều trị bệnh lậu

• Nam giới: Dùng 200mg liều đầu tiên, sau đó dùng 100mg trong mỗi 12 giờ. Duy trì việc dùng thuốc trong ít nhất 4 ngày, sau đó cần kiểm tra nước tiểu sau 2 – 3 ngày ngưng thuốc.
• Nữ giới: Liều dùng tương tự như nam giới, tuy nhân cần sử dụng thuốc trong 10 – 14 ngày.

Liều dùng thông thường khi điều trị nhiễm trùng toàn thân

• Dùng 100mg/ 2 lần/ ngày
• Mỗi liều cách nhau 12 giờ

Liều dùng thông thường khi dự phòng cho người nhiễm não mô cầu không triệu chứng

• Dùng 100mg/ 2 lần/ ngày liên tục trong 5 ngày
• Sau đó điều trị bằng Rifampicin

Liều dùng thông thường khi điều trị bệnh giang mai

• Dùng 100mg/ 2 lần/ ngày
• Thời gian điều trị: 10 – 15 ngày
• Sau đó làm xét nghiệm kiểm tra để xem xét việc sử dụng hay dừng thuốc

Liều dùng thông thường khi sử dụng cho trẻ em

• Trẻ trên 8 tuổi: Dùng 50mg/ lần mỗi 12 giờ
• Không sử dụng cho trẻ dưới 8 tuổi

Cần giảm liều lượng hoặc kéo dài thời gian giữa các liều nếu sử dụng thuốc cho bệnh nhân suy gan hoặc suy thận.

6. Bảo quản

Bảo quản thuốc ở nhiệt độ phòng, tránh ánh sáng và nơi ẩm thấp.

7. Giá thành

Thuốc Minocycline 50mg có giá bán dao động từ 220 – 230.000 đồng/ hộp 3 vỉ x 10 viên.

Những điều cần lưu ý khi sử dụng thuốc Minocycline

1. Thận trọng

Sử dụng thuốc Minocycline có thể làm tăng chủng vi khuẩn không nhạy cảm. Nếu xuất hiện bội nhiễm, cần ngưng sử dụng và thay thế bằng loại thuốc phù hợp.

Ngưng thuốc Minocycline có thể gây tăng áp lực nội so lành tính. Biểu hiện ở người trưởng thành là nhìn mờ và nhức đầu, ở trẻ em là triệu chứng thóp phồng. Khả năng bị di chứng lâu dài vẫn có nguy cơ xảy ra, vì vậy cần thận trọng khi sử dụng.

Một số bệnh nhân có thể gặp phải triệu chứng trên hệ thần kinh trung ương trong thời gian dùng Minocycline. Vì vậy cần hạn chế lái xe hoặc điều khiển máy móc trong thời gian này.

Hiếm có trường hợp bệnh nhân sử dụng thuốc Minocycline bị tăng nhạy cảm với ánh sáng. Bên cạnh đó, thuốc có thể làm giảm hiệu quả của thuốc ngừa thai đường uống.

Phải tiến hành soi kính hiển vi nếu có nghi ngờ mắc bệnh giang mai. Việc xét nghiệm cần được thực hiện trước khi bắt đầu điều trị và phải xét nghiệm máu đều đặn mỗi tháng trong ít nhất 4 tháng đầu điều trị.

Nếu có ý định điều trị dài hạn, cần xét nghiệm chức năng thận, gan và hệ tạo máu. Không sử dụng thuốc Minocycline cho phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ dưới 8 tuổi.

Thuốc có thể tiết vào sữa mẹ và gây ảnh hưởng đến trẻ bú sữa. Vì vậy cần cân nhắc có nên ngưng cho trẻ bú trong thời gian dùng thuốc hay không.

2. Tác dụng phụ

Thuốc Minocycline được hấp thu tốt nên ít gây ra các tác dụng phụ đối với đường tiêu hóa.

Tuy nhiên thuốc có thể gây ra một số tác dụng phụ khác, bao gồm:

• Buồn nôn
• Tiêu chảy
• Nuốt khó
• Viêm tụy
• Chán ăn
• Nôn mửa
• Viêm thanh thiệt
• Viêm ruột
• Tổn thương vùng sinh dục – trực tràng
• Viêm gan
• Hồng ban đa dạng
• Hội chứng Stevens Johnson
• Nổi mẩn dạng hồng ban
• Nhạy cảm với ánh sáng
• Viêm da tróc vảy
• Sạm da
• Phù mạch máu thần kinh
• Phản ứng phản vệ
• Viêm màng ngoài tim
• Nổi mề đay
• Đau khớp
• Mẩn đỏ dạng phản vệ
• Làm nghiêm trọng triệu chứng của Lupus ban đỏ
• Thâm nhiễm Eosinophil
• Giảm tiểu cầu
• Thiếu máu tan huyết
• Giảm bạch cầu Eosinophil và Neutrophil
• Tăng áp lực nội sọ lành tính

Sử dụng thuốc trong thời gian lâu dài có thể gây đổi màu răng ở trẻ dưới 8 tuổi hoặc đổi màu tuyến giáp (tuy nhiên không gây bất thường đối với chức năng của cơ quan này).

3. Tương tác thuốc

Minocycline có thể ảnh hưởng đến kết quả của một số xét nghiệm và các loại thuốc điều trị sau:

• Thuốc chống đông: Thuốc Minocycline làm giảm hoạt tính của prothrombin trong huyết tương, vì vậy cần điều chỉnh liều ở bệnh nhân đang điều trị bằng liệu pháp chống đông.
• Penicillin: Thuốc Minocycline có thể ảnh hưởng đến tác dụng của kháng sinh nhóm penicillin, vì vậy không khuyến cáo sử dụng đồng thời 2 nhóm thuốc này.
• Thuốc ngừa thai: Sử dụng đồng thời trong thời gian dùng Minocycline có thể làm giảm hiệu quả ngừa thai và gây chảy máu giữa kỳ kinh.
• Thuốc antacid chứa canxi, nhôm, magnesium, sắt: Những loại thuốc này làm giảm hấp thu kháng sinh nhóm tetracycline.
• Methroxyflurane: Dùng đồng thời với Minocycline có thể gây nhiễm độc thận nghiêm trọng.
• Xét nghiệm nước tiểu: Minocycline làm tăng giả tạo lượng catecholamine trong nước tiểu, vì vậy có thể ảnh hưởng đến kết quả của một số xét nghiệm ở đường niệu.