Nếu nhắc tới “tuyến tụy”, nếu ngay lập tức bạn nghĩ đến “bệnh ung thư” thì bạn không phải người duy nhất. Phần lớn mọi người chỉ nghĩ tới tuyến tụy của mình khi nói về bệnh ung thư tuyến tụy – dạng ung thư gây tử vong nhiều nhất nếu xét trên tỷ lệ sống sót 5 năm.
Bác sĩ Andrew Hendifar, đồng trưởng khoa ung thư tuyến tụy tại Trung tâm Y tế Cedars-Sinai ở Los Angeles (Mỹ), cho biết: “Một phần nguyên do khiến tỷ lệ sống sót ở những bệnh nhân ung thư tuyến tụy thấp như vậy là việc xác định bệnh từ sớm vô cùng khó khăn”.
Theo bác sĩ Ted Epperly, Chủ tịch Family Medicine Residency of Idaho, ngay cả các chứng bệnh liên quan tới tuyến tụy nhưng không phải ung thư cũng rất khó phát hiện từ sớm. Nằm sâu trong ổ bụng, tuyến tụy là một cơ quan dài, phẳng, nơi sản sinh ra enzyme và hormone hỗ trợ cho quá trình tiêu hóa. Dù triệu chứng của bệnh tuyến tụy có thể rất khó nhận biết.
Cả hai bác sĩ Hendifar và Epperly đều khẳng định, có nhiều dấu hiệu cảnh báo giúp bạn đưa ra quyết định đi khám bác sĩ càng nhanh càng tốt. Dưới đây là một vài dấu hiệu cảnh báo như vậy:
1. Phân của bạn trông rất… khác
Nếu bạn để ý phân có màu nhạt và trôi nổi trong nước, đó là dấu hiệu cho thấy khả năng hấp thụ dinh dưỡng kém. Bác sĩ Hendifar giải thích: “Những enzyme mà tuyến tụy sản sinh ra sẽ giúp bạn tiêu hóa chất béo có trong thực phẩm bạn ăn uống hàng ngày”. Ngoài việc phân giải chất béo, tuyến tụy còn giúp cơ thể bạn hấp thu các vitamin có thể hòa tan trong chất béo như vitamin A, E và K.
Do bệnh về tuyến tụy làm đảo lộn chức năng sản sinh ra những enzyme cần thiết một cách phù hợp nên kết quả thể hiện phân thải có màu nhạt hơn, ít đặc hơn. Bạn cũng có thể nhận thấy phân nhớt kiểu nhờn dầu, nhờn mỡ. “Nước thải cùng với phân trong bồn cầu sẽ có váng trông như dầu”, bác sĩ Hendifar cho biết. Đó là do chất béo trong thực phẩm đã không được phân giải hiệu quả trong cơ thể bạn.
Nếu bạn để ý phân đôi khi trông lạ thường, không có lý do gì để hoảng sợ. Nhưng nếu phần lớn phân thải ra có những đặc điểm này, hãy lên lịch khám với bác sĩ.
2. Cảm giác đau trong bụng
Đau bụng là một trong những triệu chứng thường gặp nhất của cả ung thư tuyến tụy và viêm tụy cấp – đây cũng là một dạng viêm nhiễm gây chết người. Nhưng cảm giác đau đớn biểu lộ theo nhiều cách khác nhau, tùy thuộc vào chứng bệnh ẩn sau đó.
Nếu cơn đau có vẻ như bắt đầu từ phần bụng trước khi lan tỏa ra phía lưng giữa hoặc lưng dưới – và nếu nó âm ỉ trong nhiều tuần – đó có thể là dấu hiệu của ung thư tuyến tụy. Nếu bạn từng đi khám bác sĩ trước đó và được kê đơn một loại thuốc có tên ức chế bơm proton như omeprazole (Prilosec) hay esomeprazole (Nexium) – hãy cho bác sĩ biết nếu triệu chứng của bạn không được cải thiện.
Bác sĩ Hendifar cho biết, không hiếm gặp trường hợp bác sĩ nhầm lẫn khi chẩn đoán ung thư tuyến tụy – vốn gây đau do trào ngược dạ dày hoặc các vấn đề về chỉ số đường huyết khác mà rất nhiều trong số đó có thể được giải quyết nhờ thuốc ức chế bơm proton.
Mặt khác, nếu cơn đau đến đột ngột, với cường độ mạnh và tập trung vào phần giữa bụng, đó có thể là chứng bệnh liên quan tới viêm tụy cấp tính.
Trong trường hợp nào, bạn cũng đừng nên hoảng hốt. Rất nhiều vấn đề về sức khỏe – một số nghiêm trọng nhưng nhiều trường hợp lại khá nhẹ – có thể gây đau bụng. Để chắc chắn, hãy tới bệnh viện thăm khám.
3. Bệnh tiểu đường xuất hiện
Tuyến tụy sản sinh ra hormone giúp kiểm soát lượng insulin mà cơ thể tiết ra cũng như đường huyết của bạn. Khi tuyến tuỵ gặp trục trặc, bệnh nhân thường sẽ phát sinh bệnh tiểu đường tuýp 2. Nếu cân nặng của bạn nằm trong tầm kiểm soát và bạn ăn uống lành mạnh, một chẩn đoán tiểu đường mới nên dẫn tới việc xét nghiệm kỹ càng hơn tuyến tụy.
Những người đã bị tiểu đường bỗng dưng phát hiện bệnh của mình ngày càng khó xử lý cũng nên cảnh giác. Theo bác sĩ Hendifar, “Những thay đổi đột ngột trong hiện trạng bệnh tiểu đường mà không có lý giải rõ ràng thường được nhìn nhận trong mối liên quan tới bệnh ung thư tuyến tụy”.
4. Bạn buồn nôn sau khi ăn bánh kẹp (burger)
Buồn nôn và nôn mửa là triệu chứng bạn cần cẩn trọng, đặc biệt nếu bạn vừa ăn đồ ăn nhiều chất béo. Một lần nữa, do tuyến tụy sản sinh ra enzyme để giúp hệ tiêu hóa phân giải chất béo, những căn bệnh làm đảo lộn chức năng của tuyến tụy có xu hướng tác động tiêu cực tới khả năng tiêu hóa chất béo của cơ thể, dẫn tới cảm giác buồn nôn.
Bác sĩ Hendifar cho biết: “Bánh mì kẹp thịt thường là yếu tố gây cảm giác buồn nôn. Ngoài ra, còn có quả bơ, quả hạch, vốn chứa hàm lượng chất béo cao. Pizza cũng là một thứ khó nhằn khác đối với những bệnh nhân có tuyến tụy bị tổn thương”. Theo bác sĩ Epperly, viêm tụy có khả năng là thủ phạm gây buồn nôn và nôn mửa đột ngột nhiều hơn so với ung thư tuyến tụy.
Nguyên do có thể dễ dàng được quy cho chế độ ăn uống mới mà bạn áp dụng. Nhưng nếu cân nặng của bạn giảm, nhất là khi bạn trải nghiệm cảm giác đau đớn lan tỏa như mô tả ở trên, giảm cân có thể do các vấn đề về tiêu hóa liên quan tới ung thư tuyến tụy hoặc viêm tụy gây ra. Bệnh tuyến giáp và một số rắc rối khác cũng có thể lý giải cho tình trạng sụt cân nhanh chóng. Trong bất cứ trường hợp nào, bạn nên đi khám ở bệnh viện để an tâm.
(Tổng hợp)